Views: 0 Mutsari: Muhleri wa sayiti Ku kandziyisa nkarhi: 2024-03-15 Masungulo: Ndhawu
Eka bindzu ra namuntlha ro saseka ni ra nkhathalelo wa munhu hi xiyexe, ku tirhisiwa ka mabodlhela ya pulasitiki swa olova naswona swa kumeka hinkwako-nkwako. Kambe, hi ku olova ku ta ku khumbeka lokukulu ka mbango loku nga honisiwiki. Eka xitsalwana lexi, hi ta kambisisa vuyelo bya mabodlhela ya pulasitiki eka mbango, xikan’we na vutumbuluxi bya sweswinyana eka ku paka loku nga heriki loku ku hundzulaka indasitiri. Ku suka eka switirhisiwa leswi nga onhiki ntumbuluko ku ya eka swihlawulekisi leswi nga ta tlhela swi endliwa, tibrand ti le ku tlakuseni ka ntlhontlho wo hunguta khaboni ya tona. Ku engetela kwalaho, hi ta nyika switsundzuxo leswi tirhaka eka vatirhisi eka ndlela leyi va nga endlaka swihlawulekisi leswi nga ta tshama nkarhi wo leha loko swi ta eka switirhisiwa swa vona swo saseka na swa nhlayiso wa munhu hi xiyexe. Hlanganyela na hina loko hi ri karhi hi nghenelela eka ku hlangana ka ku olova na ku tshamiseka emisaveni ya mabodlhela ya pulasitiki eka ku saseka ka siku na siku na nhlayiso wa munhu hi xiyexe.
Mabodlhela ya tipulasitiki ma hundzuke xiphemu lexi nga kona hinkwako-nkwako evuton’wini bya hina bya siku na siku, kambe vuyelo bya wona eka mbango a byi kaneteki. Vuhumelerisi, ku tirhisiwa, na ku lahliwa ka mabodlhela ya tipulasitiki swi hoxa xandla swinene eka ku thyakisa na ku onha eka ti ecosystems.
Yin’wana ya timhaka leti karhataka swinene eka mabodlhela ya tipulasitiki i ku hoxa xandla ka wona eka ku thyakisa tipulasitiki emalwandle ni le magondzweni ya mati. Ntumbuluko wo vevuka wa mabodlhela ya pulasitiki wu endla leswaku ma rhwariwe hi moya ni mati hi ku olova, leswi endlaka leswaku ku va ni thyaka leri hangalakeke. Leswi aswi onhi swiharhi swa nhova ntsena kambe switlhela swi kavanyeta ku ringanisela ka ti ecosystems ta le lwandle.
Ku engetela eka ku thyakisa loku vonakaka loku vangiwaka hi mabodlhela ya tipulasitiki, vuhumelerisi bya wona na byona byi na vuyelo lebyikulu bya mbango. Endlelo ro endla mabodlhela ya tipulasitiki ri humesa tigasi leti nga ni khombo ta greenhouse naswona ri tirhisa matimba yo tala ni mati. Ku tlula kwalaho, ku lahliwa ka mabodlhela ya pulasitiki lama nga etindhawini to lahlela thyaka swi teka madzana ya malembe leswaku ku bola, ku nghenisa tikhemikhali leti nga ni khombo emisaveni ni le matini.
Ku lulamisa ku onhiwa ka mbango hi mabodlhela ya tipulasitiki, i swa nkoka swinene ku hunguta ku titshega ka hina hi tipulasitiki leti tirhisiwaka kan’we. Hi ku hlawula swin’wana leswi tirhisiwaka nakambe kumbe ku hlawula switirhisiwa leswi pakiweke eka switirhisiwa leswi nga ta tshama nkarhi wo leha, hi nga pfuneta ku hunguta vuyelo byo biha bya ku thyakisa ka pulasitiki. Ku engetela kwalaho, ku tlhela ku tirhisiwa mabodlhela ya pulasitiki swi nga pfuna ku hunguta xilaveko xa vuhumelerisi lebyintshwa bya pulasitiki na ku hunguta muxaka eka mbango.
Swilo leswintshwa eka ku paka loku nga ta tshama nkarhi wo leha swi hundzula ndlela leyi swikumiwa swi pakiweke ha yona no hangalasiwa. Xin’wana xa swilo swo tano leswintshwa i ku tumbuluxiwa ka switirhisiwa swin’wana swo siva mabodlhela ya pulasitiki ya ndhavuko. Hi ku vilela loku kulaka hi ku thyakisa ka tipulasitiki, tikhamphani ti hundzukela eka switirhisiwa leswi nga onhakaka leswi nga onhiki swilo leswi nga onhiki mbango naswona swi nga ta tshama nkarhi wo leha. Switirhisiwa leswi aswi hunguti ntsena ku titshega hi switirhisiwa leswinga pfuxetiwiki kambe switlhela swipfuneta ku hunguta khaboni ya ku paka.
Yin’wana ya tindlela tin’wana leti xiyekaka swinene eka mabodlhela ya pulasitiki i ku tirhisiwa ka mabodlhela ya PET, lawa ya endliwaka hi switirhisiwa leswi vuyeleriweke naswona ya nga ha tlhelaka ya tirhisiwa hi ku helela. Mabodlhela ya swifuwo swa le ndlwini ya hundzuke nhlawulo lowu dumeke eka tikhamphani leti lavaka ku hunguta ku onhiwa ka mbango loko ya ha nyika xitshunxo xo tshembheka xo paka. Hi ku nghenisa mabodlhela ya swifuwo swa le ndlwini eka tindlela ta wona to paka, mabindzu ya nga kombisa ku tinyiketela ka wona eka ku kondletela na ku koka rinoko ra vatirhisi lava nga na vuxiyaxiya eka mbango.
Ku engetela eka mabodlhela ya PET, swintshuxo swin’wana swa vutumbuluxi eka ku paka loku nga ta tshama nkarhi wo leha swi katsa switirhisiwa leswi nga endliwaka leswi nga endliwaka, ku pakiwa loku nga tirhisiwaka nakambe, na tipulani to olova leti hungutaka matirhiselo ya switirhisiwa. Swilo leswintshwa leswi a swi kahle ntsena eka mbango kambe swi tlhela swi vuyerisa mabindzu hi ku hunguta ku durha na ku antswisa ndhuma ya brand. Loko vatirhisi va ri karhi va lemuka ngopfu ku khumbeka ka mbango ka ku paka, tikhamphani leti amukelaka maendlelo lama nga ta tshama nkarhi wo leha ti ti veka eka xiyimo xa ku humelela ka nkarhi wo leha eka makete wa mphikizano.
Emisaveni ya namuntlha, vatirhisi va ya va lemuka vuyelo bya swiboho swa vona swo xava eka mbango. Xitsundzuxo xin’wana lexi tirhaka eka vatirhisi lava lavaka ku hunguta khaboni ya vona i ku papalata mabodlhela ya pulasitiki lama tirhisiwaka kan’we. Mabodlhela lawa, lawa ya talaka ku endliwa kusuka eka switirhisiwa leswinga onhakiki hi biodegradable swofana na PET, ya hoxa xandla swinene eka ku thyakisa ka tipulasitiki. Hi ku hlawula swin’wana leswi nga tirhisiwaka nakambe, vatirhisi va nga pfuna ku hunguta nhlayo ya thyaka ra tipulasitiki leri hetelelaka ri ri endhawini yo lahlela thyaka kumbe malwandle.
Xitsundzuxo xin’wana eka vatirhisi lava khathalaka hi mbango i ku hlawula switirhisiwa leswi pakiweke eka switirhisiwa leswi nga onhiki ntumbuluko. Tikhamphani to tala sweswi ti le ku nyikeleni ka switirhisiwa eka swipaci leswi onhakaka hi swilo leswi hanyaka, leswi nga pfunaka ku hunguta ku onhiwa ka mbango hi ku angarhela ka ku xava ka tona. Hi ku va ni mianakanyo ya swilo leswi tirhisiwaka eku pakiweni, vatirhisi va nga endla ku hambana lokunene eka ku lwisana ni ku thyakisa ka pulasitiki.
Ku engetela kwalaho, vatirhisi va nga languta switirhisiwa leswi tsariweke tanihi leswi endliweke hi switirhisiwa leswi vuyeleriweke. Hi ku seketela tikhamphani leti rhangisaka emahlweni ku kondletela na ku vuyisa swilo leswi nga tirhisiwangiki, vatirhisi va nga pfuneta ku tumbuluxa makete wa switirhisiwa leswi vuyeleriweke na ku hlohlotela mabindzu yo tala ku amukela maendlelo lama nga onhiki mbango. Ku endla swihlawulekisi leswi nga na vutivi tanihi vatirhisi i ndlela ya matimba yo fambisa ku cinca lokunene na ku hoxa xandla eka vumundzuku lebyi nga heriki eka pulanete ya hina.
Xihloko lexi xi kandziyisa vuyelo lebyikulu bya mbango bya mabodlhela ya tipulasitiki ni nkoka wa ku hunguta ku titshega hi wona. Yi kombisa ku cinca kuya eka ku pakiwa loku nga heriki, kufana na mabodlhela ya PET, tani hi goza lerinene eka ku hunguta thyaka naku sirhelela pulanete. Tikhamphani ti khutaziwa ku vekisa eka switirhisiwa leswi nga onhiki ntumbuluko ku fikelela swilaveko swa vatirhisi lava nga na vuxiyaxiya. Vaxavi va hlohloteriwa ku va na miehleketo ya mikhuva ya vona yo xava na ku hlawula switirhisiwa leswi nga na swipaci leswi nga heriki ku pfuneta ku hunguta thyaka ra tipulasitiki. Hi ku angarhela, hi ku tirhisana na ku endla ku cinca lokutsongo, hi nga tumbuluxa misava leyi nga ta tshama nkarhi wo leha eka tinxaka leti taka.