Views: 0 Author: Nyatakakadzraɖoƒea ƒe Numetoto Ta Ɣeyiɣi: 2023-07-26 Dzɔtsoƒe: Teƒe
Le ami veviwo ƒe xexeame la, nusiwo wobla ɖe agba me wɔa akpa vevi aɖe le dzɔdzɔmeŋusẽ xɔasi siawo siwo woɖe tso eme ƒe nyonyome kple ŋusẽ me takpɔkpɔ me. Nu ɖeka si ate ŋu akpɔ ŋusẽ ɖe ami veviwo ƒe dɔwɔwɔ nyuie dzi ŋutɔe nye UV-ya ƒe keklẽ. UV keklẽ, si woyɔna hã be ultraviolet keklẽ nye elektrikŋusẽ ƒe keklẽ ƒomevi aɖe si tsoa ɣe kple nusiwo wowɔ kple asi abe lãgbalẽŋudɔwɔnuwo ene me. Togbɔ be UV keklẽ hiã na nugbagbewo ƒe dɔwɔwɔ vovovowo hã la, ɣeyiɣi didi ƒe agbɔsɔsɔ ate ŋu agblẽ nu le amegbetɔ ƒe ŋutilã ŋu eye ate ŋu agblẽ nu le ami veviwo hã ŋu. Be woakpɔ egbɔ be ami veviwo gakpɔtɔ le ŋusẽ kpɔm eye woɖea vi la, ele vevie be woase dzɔdzɔmeŋutinunya si le megbe na UV takpɔkpɔ gɔme le ami veviwo babla me. Nyati sia aku nu me le vevienyenye si le UV keklẽ, ŋusẽ si wòkpɔna ɖe ami veviwo dzi, kple mɔnu vovovo siwo wozãna le ami veviwo babla me be woakpɔ UV-ya ta nyuie la ŋu. To UV takpɔkpɔ gɔmesese deto me la, ami vevi siwo lɔ̃a ami ate ŋu awɔ tiatia siwo ŋu wonya nu tsoe ne wole nu siwo wobla ɖe woƒe nuawo ŋu la tiam nyuie.
UV keklẽ gɔmesese .
UV keklẽ, si woyɔna hã be ultraviolet keklẽ nye elektrikŋusẽ ƒe keklẽ ƒomevi aɖe si ɣea dona. Enye nusi ŋku si le amama makpɔ o gake ekpɔa ŋusẽ gã aɖe ɖe míaƒe lãmesẽ kple nutoa me dzi. UV keklẽ ƒomevi etɔ̃e li: UVA, UVB, kple UVC.
Ƒutsotsoe diditɔ kekeakee nye esi ƒe didime didi wu eye wònye esi megblẽa nu boo aɖeke le míaƒe ŋutigbalẽ ŋu o. Enye nusi gbɔ ŋutigbalẽ ƒe tsitsi tso eye wònɔa anyi le ŋkeke bliboa me, le ŋkeke siwo dzi alilikpowo le gɔ̃ hã dzi. UVB keklẽ ƒe didime le kpuie wu eye wògblẽa nu wu UVA keklẽ. Enye nusi gbɔ ŋdɔkutsu dzatsɛ tso eye wòwɔa akpa vevi aɖe le ŋutigbalẽ me dɔdzẽ ƒe dzɔdzɔ me. Mlɔeba la, UVC ƒe keklẽ ƒe didime le kpuie wu eye wònye esi gblẽa nu wu, gake dzɔgbenyuietɔe la, Anyigba ƒe ozone-ya lae xɔa eƒe anyigba eye meɖoa anyigba o.
UV keklẽ ƒe amedzidzedze ate ŋu akpɔ ŋusẽ ɖe míaƒe lãmesẽ dzi ɣeyiɣi kpui aɖe kple ɣeyiɣi didi siaa. Le ɣeyiɣi kpui aɖe me la, ate ŋu ana ŋdɔkutsu naxɔ dzo, tsitsi kaba, eye ŋku nagblẽ. UV keklẽ si nɔa anyi didi ate ŋu ahe lãmesẽkuxi sesẽwo abe ŋutigbalẽ me dɔdzẽ, ŋkudɔ, kple dɔlélenutsiŋutete si gbɔdzɔ ene vɛ.
Be míakpɔ mía ɖokui ta tso UV keklẽ me la, ele vevie be míawɔ afɔɖeɖewo nyuie. Mɔ siwo wɔa dɔ nyuie wu dometɔ ɖekae nye be míaɖe míaƒe ɣe ƒe keklẽ dzi akpɔtɔ, vevietɔ le gaƒoƒo siwo me amewo sɔa gbɔ ɖo me esime ɣea ƒe keklẽwo sesẽna wu. Ametakpɔwuwo abe awu siwo ƒe abɔwo didi, pantalon, kple taku siwo ƒe abɔta keke ene dodo hã ate ŋu ana woakpɔ ame ta geɖe wu. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, ɣe ƒe keklẽŋusẽtike si me SPF sɔ gbɔ ɖo (ɣetakpɔnu si kpɔa ame ta) zazã kple egbugbɔgazã gaƒoƒo eve ɖesiaɖe le vevie ŋutɔ.
Ne míeƒo nu tso míaƒe ŋkuwo takpɔkpɔ tso UV keklẽ me ŋu la, ɣe ƒe ŋkumekpɔmɔ̃ siwo ŋu UV-ya ƒe ametakpɔnu le dodo le vevie ŋutɔ. UV keklẽ ate ŋu ahe ŋku ƒe ŋkuwo kple ŋku ƒe nɔnɔme bubuwo vɛ, eyata ele vevie ŋutɔ be woade ga ɣe ƒe ŋkumekpɔmɔ̃ deŋgɔ siwo xea mɔ na UVA kple UVB keklẽ siaa.
Afɔku siwo le UV keklẽ me gɔmesese le vevie ŋutɔ na míaƒe lãmesẽ bliboa kple nyonyo. Ne míewɔ afɔɖeɖe siwo hiã eye míekpɔ mía ɖokui ta tso nusiwo gbɔ eme si gbɔ eme me la, míate ŋu aɖe afɔku siwo le UV keklẽ me dzi akpɔtɔ. Eyata ɣebubuɣi si nàge ɖe ɣea me la, ɖo ŋku edzi be nànɔ dedie eye nàkpɔ wò ŋutigbalẽ kple ŋkuwo ta tso UV keklẽ gbegblẽwo si me.
UV takpɔkpɔ le ami veviwo ƒe agbawo me .
Ne míeƒo nu tso ami veviwo babla ŋu la, nu vevi ɖeka si dzi womate ŋu aŋe aɖaba aƒui o enye UV takpɔkpɔ. Ami veviwo te ŋu sea kekeli ŋutɔ eye wote ŋu gblẽna bɔbɔe ne wodo UV-ya ɖe wo ŋu. Esia ate ŋu ana ŋusẽ kple dɔwɔwɔ nyuie nabu, si tae woblaa nu nyuie be woakpɔ egbɔ be nusi wowɔ la didi eye eƒe nyonyome le edzi yim ɖo.
Nu siwo woate ŋu atsɔ abla ami veviwoe dometɔ ɖekae nye glass-tuwo. Glass naa UV-yatakpɔnu nyui aɖe, si wɔa dɔ abe mɔxenu ene tso keklẽ siwo gblẽa nu le ame ŋu gbɔ. Amber alo cobalt blue glass-tu siwo ƒe amadede nye aŋutiɖiɖi la koŋue xɔ ŋkɔ ŋutɔ elabena wokpɔa UV-ya si sɔ gbɔ wu ta. Menye ɖeko aŋetu siawo xea mɔ na kekeli be woagaɖo amia gbɔ o, ke wokpena ɖe eŋu hã be woakpɔ eƒe ʋeʋẽ kple atikewɔwɔ ƒe ŋutetewo ta.
Menye ahuhɔ̃e ɖeɖeko ŋue woatia nubablɛwo le o. Dɔwɔƒe aɖewo hã naa ami ƒe aŋetu vevi siwo wotsɔ plastik si te ŋu nɔa te ɖe UV nu la wɔ. Togbɔ be mewɔa dɔ abe ahuhɔ̃e ene le UV keklẽwo xexe me o hã la, plastik-tu siawo gakpɔtɔ nye tiatia si ate ŋu awɔ dɔ nyuie na amesiwo lɔ̃a egbɔkpɔnu si me kɔ eye woate ŋu atsɔe ayi teƒe bubu. Ele vevie be míade dzesii be menye plastik-tuwo katãe naa ametakpɔnu si nye UV la ke o, eyata ele vevie be woatia nudzrala si ŋu ŋkɔ le si naa tiatia siwo te ŋu nɔa te ɖe UV nu.
Le nusi wotsɔ wɔa nugoe me la ɖeɖe ɖa me la, ele vevie ŋutɔ hã be woabu alesi wowɔ nusiwo wobla ɖe agbaa me ŋu. Ele be aŋetu la nanye esi me mekɔ o alo amadede vivi aɖe nanɔ eŋu be wòaɖe kekeli ƒe keklẽ dzi akpɔtɔ. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, ne èzã tsinyegoe alo pɔmpi ƒe tsifamɔ̃ ɖe nu si ƒe nu le ʋuʋu ɖi teƒe la, ate ŋu aɖe afɔku si le UV ƒe gbegblẽ me dzi akpɔtɔ geɖe wu. Esia nana be ami vevi la gakpɔtɔ nyea nusi wokpɔa ta na nyuie, le ezazã me gɔ̃ hã.
Ami veviwo dzadzraɖo nyuie le vevie nenema ke le woƒe nyonyome takpɔkpɔ me. Wokafui be woadzra wo ɖo ɖe teƒe si fa miamiamia si me do viviti le si didi tso ɣe ƒe keklẽ tẽ gbɔ. Esia lɔ wo dada ɖe fesrewo gbɔ alo teƒe siwo dzoxɔxɔ alo fafa fũ le ɖe eme. Ne wowɔ ɖe mɔfiame siawo dzi la, woate ŋu alé ami vevi la ƒe blibonyenye me ɖe asi, si ana wòalé eƒe atikewɔwɔ ƒe ŋutetewo me ɖe asi hena ɣeyiɣi didi aɖe.
UV keklẽ nye ŋusẽ sẽŋu aɖe si ɣea dona si ate ŋu akpɔ ŋusẽ ɖe míaƒe lãmesẽ dzi ɣeyiɣi kpui aɖe kple ɣeyiɣi didi siaa. Be míakpɔ mía ɖokui ta tso nusiwo wògblẽna le ame ŋu me la, ele vevie be míase eƒe ƒomevi vovovoawo gɔme eye míawɔ mɔxexeɖedɔléle nu ƒe afɔɖeɖewo abe ametakpɔnu dodo, ɣe ƒe keklẽŋusẽtikewo zazã, kple ɣe ƒe ŋkumewu dodo ene.
Le ami veviwo ƒe babla gome la, UV takpɔkpɔ nye akpa vevi aɖe. Eɖanye ahuhɔ̃e alo aŋetu siwo te ŋu nɔa te ɖe UV nu zazã me o, ele vevie be woakpɔ egbɔ be nusiwo wotsɔ blaa nu la nakpɔ UV-ya si sɔ gbɔ. Ne míebu alesi wowɔ nusiwo wobla ɖe agba me ŋu kple alesi woawɔe be woadzra wo ɖo nyuie ŋu la, ate ŋu ana ami vevi la nanɔ anyi eteƒe nadidi eye wòanyo hã.
To UV takpɔkpɔ ɖoɖo ɖe ami veviwo babla me dzi la, asisiwo ate ŋu aka ɖe ŋusẽ kple dɔwɔwɔ nyuie si le nusi wotia ŋu.