Addunyaa zayita barbaachisaa keessatti, qulqullinaa fi humna bu’aa uumamaa gatii guddaa qabu kanaa eeguu keessatti paakeejiin gahee murteessaa qaba. Wanti bu’a qabeessummaa zayita barbaachisaa irratti dhiibbaa guddaa geessisuu danda’u tokko raadiyaashiniin UVf saaxilamuudha. Raadiyeeshiniin UV, raadiyaashiniin altiraavaayoleetii jedhamuunis kan beekamu yoo ta’u, bifa raadiyaashiniin elektiromaagneetikii kan aduu fi madda namtolchee kan akka siree gogaa irraa dhufudha. Adeemsa baayoloojii adda addaatiif raadiyaashiniin UV barbaachisaa ta’us, yeroo dheeraaf saaxilamuun qaama namaa irratti miidhaa geessisuu kan danda’uu fi zayita barbaachisaa irrattis dhiibbaa miidhaa geessisuu danda’a. Zayitoonni barbaachisoo ta’an humnaa fi faayidaa kan qaban ta’uu isaanii mirkaneessuuf, saayinsii eegumsa UV duuba jiru kan qaphxii zayita barbaachisaa ta’e hubachuun barbaachisaa dha. Barreeffamni kun barbaachisummaa raadiyaashiniin UV, bu’aa inni zayita barbaachisaa irratti qabu, fi tooftaalee adda addaa qaphxii zayita barbaachisaa keessatti qacaramanii eegumsa UV gahaa ta’e kennuutti kan lixu ta’a. Eegumsa UV irratti hubannoo gadi fagoo argachuudhaan, namoonni zayita barbaachisaa ta’e oomisha isaaniif paakeejii sirrii filachuuf filannoo odeeffannoo irratti hundaa’e gochuu danda’u.
Raadiyeeshinii UV hubachuu .
Raadiyeeshinii UV hubachuu .
Raadiyeeshiniin UV, raadiyaashiniin altiraavaayoleetii jedhamuunis kan beekamu yoo ta’u, bifa raadiyaashiniin elektiromaagneetikii ta’ee fi aduudhaan kan ba’udha. Ija qullaa ta’een kan hin mul’anne ta’us fayyaa fi naannoo keenya irratti dhiibbaa guddaa qaba. Raadiyeeshiniin UV gosa sadii qaba: UVA, UVB, fi UVC.
Raadiyeeshiniin UVA dheerina dalgee dheeraa kan qabu yoo ta’u, gogaa keenya irratti miidhaa xiqqaa qaba. Dulloomuu gogaadhaaf itti gaafatamummaa kan qabuu fi guyyaa duumeessaa irrattillee ifa guyyaa hunda keessatti argama. Raadiyeeshiniin UVB dheerina dalgee gabaabaa kan qabu yoo ta’u, raadiyaashiniin UVA caalaa miidhaa qaba. Gubannaa aduudhaaf itti gaafatamummaa kan qabu yoo ta'u, guddina kaansarii gogaa keessatti gahee olaanaa qaba. Dhuma irratti, raadiyaashiniin UVC dheerina dalgee gabaabaa kan qabuu fi miidhaa guddaa kan qabu yoo ta’u, akka carraa ta’ee garuu, laayibara ozoonii lafaatiin xuuxamee fuula hin ga’u.
Raadiyeeshinii UVf saaxilamuun fayyaa keenya irratti dhiibbaa yeroo gabaabaa fi yeroo dheeraa qabaachuu danda’a. Yeroo gabaabaa keessatti gubaa aduu, yeroo malee dulloomuu fi ija namaa miidhuu danda’a. Yeroo dheeraaf raadiyaashiniin UVf saaxilamuun dhimmoota fayyaa ciccimoo ta’an kanneen akka kaansarii gogaa, ijaa fi sirna ittisa qaamaa laaffisuu danda’a.
Raadiyeeshinii UV irraa of eeguuf tarkaanfii of eeggannoo fudhachuun barbaachisaa dha. Karaan bu’a qabeessa ta’e tokko aduudhaaf saaxilamuu keenya daangessuudha, keessumaa yeroo baay’inaan yeroo aduun itti balaqqeessa’u cimaa ta’etti. Uffata ittisaa kan akka shamizii harka dheeraa, paantii fi kophee bal’aa ta’e uffachuunis eegumsa dabalataa kennuu danda’a. Dabalataanis, SPF ol’aanaa (sun protection factor) fayyadamuun qoricha aduu ittisu fayyadamuun sa’aatii lamatti irra deebi’anii fayyadamuun murteessaadha.
Yeroo ija keenya raadiyaashiniin UV irraa eeguuf jennu, ujummoo aduu eegumsa UV qabu uffachuun barbaachisaa dha. Raadiyeeshiniin UV ijaa fi haala ijaa biroo fiduu waan danda’uuf, ujummoo aduu qulqullina olaanaa qabu kan UVA fi UVB rays ugguru irratti invast gochuun murteessaadha.
Balaa raadiyaashiniin UV hubachuun fayyaa fi nageenya waliigalaa keenyaaf murteessaadha. Of eeggannoo barbaachisaa ta’e gochuu fi garmalee saaxilamuu irraa of eeguudhaan balaa raadiyaashiniin UV waliin walqabatee dhufu xiqqeessuu dandeenya. Kanaafuu, yeroo itti aanutti aduu keessa baatan, nagaa ta'uu fi gogaa fi ija keessan balaa UV miidhaa geessisu irraa eeguu hin dagatinaa.
Eegumsa UV qaphxii zayita barbaachisaa keessatti .
Eegumsa UV qaphxii zayita barbaachisaa keessatti .
Zayitoota barbaachisoo ta’an qaphxii yoo qapha’an, wanti murteessaan bira darbamuu hin dandeenye tokko eegumsa UV dha. Zayitoonni barbaachisoo ta’an ifaaf miira guddaa kan qaban yoo ta’u, yeroo UV ray saaxilaman salphaatti gadi bu’uu danda’u. Kunis humnaa fi bu’a qabeessummaa dhabuu fiduu danda’a, kanaafis umurii fi qulqullina oomishaa mirkaneessuuf qaphxiin sirrii ta’e barbaachisaa dha.
Filannoon zayitii barbaachisaa ta’e baay’inaan kan mul’atu qaruuraa geejjibaati. Glass eegumsa UV gaarii kan dhiyeessu yoo ta'u, akka danqaa balaqqeessa miidhaa geessisu irraa hojjeta. Keessattuu qaruuraa geejjibaa amber ykn cobalt blue glass jedhamuuf eegumsa UV ol’aanaa waan kennanuuf baay’ee jaallatamu. Qaruuraa kun ifni zayitii akka hin geenye ittisuu qofa osoo hin taane urgooftuu fi amaloota wal’aansaa isaa eeguuf gargaaru.
Filannoon meeshaa paakeejii qofaan kan daangeffame miti. Dhaabbileen tokko tokkos qaruuraa zayita barbaachisaa pilaastikii UV dandamatu irraa hojjetame ni dhiyeessu. Akka feesbuukii ugguruu keessatti bu’a qabeessa ta’uu baatus, qaruuraa pilaastikii kun ammallee warra furmaata salphaa fi socho’aa ta’e filataniif filannoo hojiirra ooludha. Qaruuraa pilaastikii hunduu sadarkaa eegumsa UV wal fakkaatu akka hin kennine hubachuun barbaachisaa dha, kanaaf dhiyeessaa beekamaa filannoo UV dandamatu dhiyeessuu filachuun barbaachisaa dha.
Meeshaa konteenaraatiin alattis dizaayinii paakeejii ilaaluun murteessaadha. Qaruuraa ifa ta'uu qaba ykn ifa xiqqeessuuf tint dukkanaa'aa qabaachuu qaba. Dabalataanis, kophee afaan banaa osoo hin taane dropper ykn paampii kennuu fayyadamuun balaa miidhaa UV daran hir’isuu danda’a. Kunis zayitiin barbaachisaan yeroo itti fayyadamaattillee akka gaariitti akka eegamu taasisa.
Zayitii barbaachisaa ta’e sirnaan kuufachuun qulqullina isaanii eeguu keessattis walqixa barbaachisaa dha. Bakka qabbanaawaa fi dukkanaa’aa ta’etti ifa aduu kallattiirraa fagaattee kuusuun ni gorfama. Kunis naannoo foddaa ykn naannoo ho’a ykn jiidhina garmalee qabutti kaa’uu irraa fagaachuu dabalata. Qajeelfama kuusaa kana hordofuudhaan, qulqullinni zayita barbaachisaa ta’e kunuunfamuu danda’a, kunis yeroo dheeraaf amaloota wal’aansaa isaa akka tursiisu isa dandeessisa.
Goolaba
Raadiyeeshiniin UV humna humna guddaa qabu kan aduun ba’u yoo ta’u, fayyaa keenya irratti dhiibbaa yeroo gabaabaa fi yeroo dheeraa qabaachuu danda’a. Miidhaa isaa irraa of eeguuf, gosoota adda addaa hubachuu fi tarkaanfiiwwan ittisaa kanneen akka uffata ittisaa uffachuu, qoricha aduu ittisu fayyadamuu, fi ujummoo aduu uffachuun barbaachisaa dha.
Haala qaphxii zayita barbaachisaa ta’e keessatti eegumsi UV gama murteessaadha. Qaruuraa pilaastikii geejjibaa yookiin UV dandamatu fayyadamuun, meeshaan qaphxii eegumsa UV gahaa ta’e akka kennu gochuun barbaachisaa dha. Dizaayinii qaphxii ilaalcha keessa galchuu fi gochaalee kuusaa sirrii ta’an hordofuun umurii dheeraa fi qulqullina zayita barbaachisaa guddisuu danda’a.
Paakeejii zayita barbaachisaa keessatti eegumsa UV dursa kennuudhaan, maamiltoonni humnaa fi bu’a qabeessummaa oomisha filatanii irratti amantaa qabaachuu danda’u.
