እቲ ድሕሪ ምክልኻል ዩቪ ዘሎ ሳይንስ ኣብ መዐሸጊ መሰረታዊ ዘይቲ

ኣብ ዓለም መሰረታዊ ዘይቲታት፡ መዐሸጊ ኣብ ምዕቃብ ጽሬትን ሓይልን ናይዞም ክቡራት ተፈጥሮኣዊ ቅብኣታት ኣብ ምዕቃብ ወሳኒ ተራ ኣለዎ። ሓደ ንውጽኢታዊነት መሰረታዊ ዘይቲታት ኣዝዩ ክጸልዎ ዝኽእል ረቛሒ ንUV ጨረርታ ምቅላዕ እዩ። ዩቪ ጨረርታ፡ ብኣልትራቫዮሌት ጨረርታ ዝፍለጥ ኮይኑ፡ ካብ ጸሓይ ዝመጽእ መልክዕ ኤሌክትሮማግኔታዊ ጨረርታ ኮይኑ፡ ካብ ጸሓይ ዝጥዕም ዓራውቲ ከም ኣርቲፊሻል ምንጭታት ዝመጽእ እዩ። UV ጨረርታ ንዝተፈላለዩ ስነ-ህይወታዊ መስርሓት ኣድላዪ እኳ እንተኾነ፡ ንነዊሕ እዋን ምቅላዕ ግን ንኣካላት ወዲ ሰብ ጎዳኢ ክኸውን ይኽእል እዩ፡ ኣብ መሰረታዊ ዘይቲታት እውን ጎዳኢ ጽልዋ ከሕድር ይኽእል። መሰረታዊ ዘይቲታት ብርቱዓትን ጠቐምትን ምዃኖም ንምርግጋጽ፡ ኣብ መዐሸጊ መሰረታዊ ዘይቲ ድሕሪ ምክልኻል UV ዘሎ ሳይንስ ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ። እዚ ጽሑፍ እዚ ኣብ ትርጉም ጨረርታ ዩቪ፡ ኣብ መሰረታዊ ዘይቲ ዘለዎ ጽልዋ፡ ከምኡ’ውን ኣብ መዐሸጊ መሰረታዊ ዘይቲ ዝተጠቕመሉ ዝተፈላለየ ሜላታት እኹል መከላኸሊ UV ንምሃብ ክዕንቀፍ እዩ። ብዛዕባ ምክልኻል ዩቪ ዓሚቝ ርድኢት ብምርካብ፡ ኣፍቀርቲ መሰረታዊ ዘይቲ፡ ንፍርያቶም ዝምጥን መዐሸጊ ኣብ ምምራጽ ኣብ ዝህልወሉ እዋን፡ ብግቡእ ዝተረድአ ምርጫታት ክገብሩ ይኽእሉ።

ጨረርታ ዩቪ ምርዳእ .

ጨረርታ ዩቪ ምርዳእ .

ዩቪ ጨረርታ፡ ብኣልትራቫዮሌት ጨረርታ ዝፍለጥ ኮይኑ፡ ብጸሓይ ዝፍኖ መልክዕ ኤሌክትሮማግኔቲክ ጨረርታ እዩ። ዕርቃን ዓይኒ ዘይርአ ኮይኑ ኣብ ጥዕናናን ከባቢናን ግን ርኡይ ጽልዋ ኣለዎ። ሰለስተ ዓይነት ዩቪ ጨረርታ ኣሎ፡ UVA፡ UVB፡ UVC።

UVA ጨረርታ ዝነውሐ ንውሓት ማዕበል ዘለዎ ኮይኑ ንቆርበትና ዝወሓደ ጎዳኢ እዩ። ንቆርበት ዕድመ ምድፋእ ሓላፍነት ዝወስድ ኮይኑ ኣብ ኩሉ ብርሃን መዓልቲ ዋላ ኣብ ደበናዊ መዓልታት ይርከብ። UVB ጨረርታ ዝሓጸረ ንውሓት ማዕበል ዘለዎ ኮይኑ ካብ UVA ጨረርታ ዝያዳ ጎዳኢ እዩ። ንጸሓይ ምንዳድ ሓላፍነት ዝስከም ኮይኑ፡ ኣብ ምምዕባል መንሽሮ ቆርበት ቁልፊ ተራ ኣለዎ። ኣብ መወዳእታ፡ UVC ጨረርታ ዝሓጸረ ማዕበል ዘለዎን እቲ ዝያዳ ጎዳኢ ዝኾነን ኮይኑ፡ ጽቡቕ ኣጋጣሚ ኮይኑ ግን ብንጣር ኦዞን መሬት ይውሓጥ እሞ ናብቲ ገጽ ኣይበጽሕን።

ንUV ጨረርታ ምቅላዕ ኣብ ጥዕናና ናይ ሓጺርን ነዊሕን ግዜ ጽልዋ ክህልዎ ይኽእል። ኣብ ሓጺር ግዜ፡ ጸሓይ ምንዳድ፡ ቅድሚ ግዜኡ ዝኣረገ ዕድመ ምድፋእን ዓይንን ከስዕብ ይኽእል። ንነዊሕ እዋን ንUV ጨረርታ ምቅላዕ ዝያዳ ከቢድ ናይ ጥዕና ጸገማት ከም መንሽሮ ቆርበት፡ ዕንፍሩርን ምድኻም ስርዓተ ምክልኻልን ከስዕብ ይኽእል።

ካብ UV ጨረርታ ንምክልኻል፡ ናይ ጥንቃቐ ስጉምቲ ምውሳድ ኣገዳሲ እዩ። ሓደ ካብቲ ኣድማዒ መገዲ ንጸሓይ ምቅላዕና ምድራት እዩ፣ ብፍላይ ኣብቲ ጩራታት ጸሓይ እቲ ዝሓየለ ኣብ ዝኾነሉ ጫፍ ሰዓታት። ከም ነዊሕ ኢድ ዘለዎ ስረ፡ ፓንትዮን ገፊሕ ጫፍ ዘለዎ ቆቢዕን ዝኣመሰሉ መከላኸሊ ክዳውንቲ ምኽዳን፡ ተወሳኺ ንጣር መከላኸሊ’ውን ክህብ ይኽእል። ብተወሳኺ፡ ልዑል SPF (Sun Protection Factor) ዘለዎ መከላኸሊ ጸሓይ ምጥቃምን ኣብ ነፍሲ ወከፍ ክልተ ሰዓታት ዳግማይ ምልካይን ወሳኒ እዩ።

ኣዒንትና ካብ UV ጨረርታ ምክልኻል ክመጽእ ከሎ፡ UV መከላኸሊ ዘለዎ መነጽር ጸሓይ ምኽዳን ኣገዳሲ እዩ። UV ጨረርታ ካታራክትን ካልእ ኩነታት ዓይንን ከስዕብ ስለ ዝኽእል፡ ንኽልቲኡ UVAን UVBን ​​ጩራታት ዝዓግት ልዑል ጽሬት ዘለዎ መነጽር ጸሓይ ወፍሪ ምግባር ወሳኒ እዩ።

ንሓደጋታት ጨረርታ ዩቪ ምርዳእ ንሓፈሻዊ ጥዕናናን ጽቡቕ ሂወትናን ወሳኒ እዩ። ኣድላዪ ጥንቃቐታት ብምግባርን ካብ ልዕሊ ዓቐን ምቅላዕ ንነብስና ብምክልኻልን፡ ምስ UV ጨረርታ ዝተኣሳሰር ሓደጋታት ከነጉድሎ ንኽእል። ስለዚ፡ ኣብ ዝቕጽል ግዜ ናብ ጸሓይ ክትወጽእ ከለኻ፡ ውሑስ ምዃንካን ቆርበትካን ኣዒንትኻን ካብ ጎዳኢ ጩራታት UV ክትከላኸለሉ ዘክር።

UV መከላኸሊ ኣብ መዐሸጊ መሰረታዊ ዘይቲ

UV መከላኸሊ ኣብ መዐሸጊ መሰረታዊ ዘይቲ

ብዛዕባ መዐሸጊ መሰረታዊ ዘይቲታት ክመጽእ ከሎ፡ ሓደ ወሳኒ ረቛሒ ዕሽሽ ክበሃል ዘይክእል UV መከላኸሊ እዩ። መሰረታዊ ዘይቲ ንብርሃን ኣዝዮም ተሃዋስያን ንዩቪ ጩራታት ምስ ዝቃልዑ ብቐሊሉ ክበላሾ ዝኽእልን እዩ። እዚ ድማ ንኽጠፍእ ሓይሊን ውጽኢታውነትን ከስዕብ ይኽእል እዩ፣ በዚ ምኽንያት ድማ እዩ ነዊሕ ዕድመን ጽሬትን ናይቲ ፍርያት ንምርግጋጽ ግቡእ መዐሸጊ ኣገዳሲ ዝኸውን።

ሓደ ካብቲ ልሙድ ናይ መዐሸጊ ኣማራጺታት ንመሰረታዊ ዘይቲ ዝኸውን ጥርሙዝ ብርጭቆ እዩ። ግላስ ብሉጽ UV መከላኸሊ ዝህብ ኮይኑ፡ ከም መከላኸሊ ኣንጻር ጎዳእቲ ጩራታት ኮይኑ ይሰርሕ። እቲ ጸሊም ኣምበር ወይ ኮባልት ሰማያዊ ብርጭቆ ጥርሙዝ ብፍላይ ዝለዓለ UV መከላኸሊ ስለ ዝህብ ተፈታዊ እዩ። እዞም ጥርሙዝ እዚኦም ብርሃን ናብቲ ዘይቲ ከይበጽሕ ጥራይ ዘይኮነስ ሽታኡን ፍወሳዊ ባህርያቱን ኣብ ምዕቃብ እውን ይሕግዙ።

ምርጫ መዐሸጊ ንብረት ኣብ ብርጭቆ ጥራይ ዝተሓጽረ ኣይኮነን። ገለ ትካላት ናይ መሰረታዊ ዘይቲ ጥርሙዝ S እውን የቕርባ። ካብ UV ዝጻወር ፕላስቲክ ዝተሰርሐ ዋላ እኳ ከም ብርጭቆ ኣብ ምዕጋት ጩራታት ዩቪ ውጽኢታዊ እንተዘይኮነ፡ እዞም ጥርሙዝ ፕላስቲክ ግን ገና ነቶም ቀሊልን ዝያዳ ተንቀሳቓሲ ፍታሕ ዝመርጹን ሰባት ገና ተግባራዊ ዝኸውን ኣማራጺ እዮም። ኩሎም ናይ ፕላስቲክ ጥርሙዝ ሓደ ዓይነት ደረጃ ናይ UV መከላኸሊ ከምዘይህቡ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ፣ ስለዚ UV ዝጻወር ኣማራጺታት ዝህብ ስሙይ ኣቕራቢ ምምራጽ ኣገዳሲ እዩ።

ካብቲ ናይ መትሓዚ ንብረት ወጻኢ፡ ንድፊ ናይቲ መዐሸጊ ኣብ ግምት ምእታው እውን ወሳኒ እዩ። እቲ ጥርሙዝ ዘይግሉጽ ክኸውን ወይ ድማ ንብርሃን ምቅላዕ ንምንካይ ጸሊም ምልክት ክህልዎ ይግባእ። ብተወሳኺ፡ ኣብ ክንዲ ክፉት ኣፍ ዘለዎ ሽፋን፡ ድሮፐር ወይ ፓምፕ ዲስፐንሰር ምጥቃም፡ ንሓደጋ ዕንወት UV ዝያዳ ከጉድሎ ይኽእል። እዚ ድማ እቲ መሰረታዊ ዘይቲ ኣብ እዋን ኣጠቓቕማ እውን እንተኾነ ብፅቡቕ መንገዲ ከምዝተኸላኸለ የረጋግጽ።

ግቡእ ምኽዛን መሰረታዊ ዘይቲታት ኣብ ምዕቃብ ጽሬቶም ማዕረ ማዕሪኡ ኣገዳሲ እዩ። ካብ ቀጥታዊ ብርሃን ጸሓይ ርሒቑ ኣብ ዝሑልን ጸልማትን ቦታ ክትዕቅቦም ይምከር። እዚ ድማ ኣብ ጥቓ መስኮት ወይ ኣብቲ ካብ መጠን ንላዕሊ ዋዒ ወይ ርስሓት ዘለዎ ከባቢታት ካብ ምቕማጥ ምውጋድ የጠቓልል። ነዞም መምርሒታት መኽዘን ብምኽባር፡ ቅንዕና ናይቲ መሰረታዊ ዘይቲ ክዕቀብ ስለ ዝኽእል፡ ንነዊሕ እዋን ፍወሳዊ ባህርያቱ ክዕቅብ የኽእሎ።

መደምደምታ

ዩቪ ጨረርታ ብጸሓይ ዝፍኖ ሓያል ሓይሊ ኮይኑ ኣብ ጥዕናና ናይ ሓጺርን ነዊሕን ግዜ ጽልዋ ክህልዎ ዝኽእል ሓያል ሓይሊ እዩ። ካብቲ ዝጎድእ ሳዕቤናቱ ንምክልኻል፡ ዝተፈላለዩ ዓይነታቱ ምርዳእን ከም መከላኸሊ ክዳን ምኽዳን፡ መከላኸሊ ጸሓይ ምጥቃምን መነጽር ጸሓይ ምኽዳንን ዝኣመሰሉ ናይ ምክልኻል ስጉምትታት ምውሳድን ኣገዳሲ እዩ።

ኣብ ትሕዝቶ መዐሸጊ መሰረታዊ ዘይቲ፡ UV መከላኸሊ ወሳኒ መዳይ እዩ። ብርጭቆ ወይ UV ዝጻወር ፕላስቲክ ጥርሙዝ ብምጥቃም፡ እቲ መዐሸጊ ንብረት እኹል ናይ UV መከላኸሊ ከም ዝህብ ምርግጋጽ ኣገዳሲ እዩ። ንድፊ ናይቲ መዐሸጊን ምኽታል ግቡእ ኣሰራርሓ ምኽዛንን ኣብ ግምት ብምእታው ንነዊሕ ዕድመን ፅሬትን ናይቲ መሰረታዊ ዘይቲ እውን ከዕብዮ ይኽእል እዩ።

ኣብ መዐሸጊ መሰረታዊ ዘይቲ ንUV መከላኸሊ ቀዳምነት ብምሃብ፡ ዓማዊል ኣብ ፅዕንነትን ኣድማዕነትን ናይቲ ዝመረጽዎ ፍርያት እምነት ክህልዎም ይኽእል።